بررسی تصویر دشمنان ملّت در شعر کودکانه‌ی نسیم شمال

یکی از ابعاد مهم عصر مشروطه، پیدایش ادبیات سیاسی و شعر مردمیست. شاعران فراوانی در مقابل گروه اندکی که هنوز شعر بازگشتی می‌سرودند، به زبان مردم و برای آنان شعر سرودند و هم‌آوا با مشروطه‌خواهان، فریاد آزادی و نفرت از بیگانه و هرآن‌چه نابرابریست را، سر دادند. دراین‌میان، اشرف‌الدین حسینی‌قزوینی (1247-1313ش.)، معروف به «نسیم شمال»، زبان مردم کوچه و بازار، لحن عامیانه، طنزآمیز و بی‌پروا را در اشعار خود به‌کار ‌گرفت، او در مجموعه‌ای به نام گلزار ادبی، به کودکان در جایگاه بخش مهمی از مخاطبان خود نگریست و اشعاری به زبان آنان و برای آنان گفت. این مجموعه شامل سی‌وسه ‌قطعه شعر با فرم مثنوی به زبانی دلنشین و لحنی طنزآمیز است. ازاین‌رو، نسیم شمال را می‌توان یکی از بنیان‌گذاران شعرکودکان به‌شمار آورد. او از جمله شاعرانیست که در مبارزه با جهل و استبداد و استعمار روس و انگلیس و نیز بیداری افکار عمومی، در راستای طرد هرگونه ظلم و تعدی، نقش بسزایی داشته است. دشمنان ملت از دیدگاه او، خرافه و جهل، بیگانگان، حکام زر و زور و تزویر داخلی‌اند. در این مقاله کوشش می‌شود به تجزیه‌وتحلیل دیوان، به‌ویژه اشعار کودکانه‌ی (کودک‌مخاطب و کودک‌پسند) نسیم شمال و بیان نمونه‌هایی به بررسی چگونگی تصویرسازی وی از دشمنان پرداخته شود. واژه‌های کلیدی: